Sankaritarina, ten wątek doprowadza mnie do szału. Każdy "najmądrzejszy w całej wsi", bo "jego koń...". Nosz, po cholerę żywieniowcy robią doktoraty? I tak każdy właściciel małopolaka będzie pouczał właściciela folbluta, a szczęśliwy posiadacz obfitych pastwisk - nieszczęśnika, którego koń skazany jest na padok z sianem. Itd. Itp.
ŚWIĘTE SŁOWA! :kwiatek:
i tym oto zdaniem można zamknąć ponad 70 stron wątku 😉
Ale jak ktos ma normy zywienia zwierzat gospodarskich do odezwijcie sie prosze 😉.
http://chomikuj.pl/yawa2/zootechnika/zywienie/Normy++*c5*bcywienia+koni,402555762.pdf
POLSKA AKADEMIA NAUK
Instytut Fizjologii i Żywienia Zwierząt
im. Jana Kielanowskiego
NORMY ŻYWIENIA KONI
WARTOŚĆ POKARMOWA PASZ
Praca zbiorowa
1994
Omnitech Press
Warszawa
1. Wstęp
Nowe wydanie „norm żywienia koni "opracowano na podstawie najnowszych wyników
badań zagranicznych oraz nielicznych krajowych. Wykorzystano w nich także materiały
dotyczące różnych sposobów żywienia stosowanych w warunkach naszej praktyki. Całość
wymienionych danych stała się podstawą do ustalenia potrzeb różnych grup koni.
Stosownie do przyjętych zasad w większości krajów, wyrażono potrzeby energetyczne
konia, jak i wartość pokarmową pasz w energii strawnej, w megadżulach (MJ).
Jednostkę owsianą podano tylko ze względu na przyzwyczajenie szerokiego grona osób do
tego miernika. Inne mierniki pozostały w większości bez zmian, choć ich wielkości różnią się w
stosunku do ostatnich norm.
Do przyjęcia energii strawnej jako miernika energetycznego skłoniła również możliwość dość
prostego jej określenia na koniach w naszych warunkach, a tym samym możliwość
korygowania zaproponowanych norm. Zachęci to może niektórych pracowników naukowych
do podjęcia badań, mających na celu określenie strawności pasz stosowanych w naszym kraju
w żywieniu koni oraz potrzeb energetycznych wyrażonych w energii strawnej. Można mieć
także nadzieję, że stosunkowo proste wyliczenie wartości energetycznej pasz własnych w
gospodarstwie, w oparciu o analizę chemiczną tej paszy, skłoni hodowców praktyków do jej
ustalania.
2. Zapotrzebowanie na energię i składniki pokarmowe
Dawka paszy dla konia powinna dostarczyć składników pokarmowych pokrywających jego
potrzeby bytowe i produkcyjne. Potrzeby produkcyjne koni są związane przede wszystkim z
ich aktywnością ruchową. Na te potrzeby składa się więc praca konia, jak również
zapotrzebowanie na wzrost u młodych zwierząt i na reprodukcję u sztuk hodowlanych.
Pokrycie potrzeb bytowych i produkcyjnych decyduje w pierwszym przypadku o zachowaniu
stałej masy ciała, a w całości o właściwej wydajności konia. Dla konia najważniejsze jest
prawidłowe określenie jego potrzeb na energię.
2.1. Potrzeby energetyczne
Potrzeby energetyczne koni dotychczas w naszym kraju wyrażano w jednostkach
owsianych. Zmiany jakie zaszły i zachodzą w wyrażaniu potrzeb pokarmowych różnych
gatunków zwierząt, a w tym również koni, wymagają zastosowania dokładniejszych
mierników odpowiadających wiedzy współczesnej i potrzebom praktyki.
Zapotrzebowanie na energię u koni jest wyrażane najczęściej w MJ lub kcal energii
strawnej (NRC, 1978, 1989; DLG, 1984; Koszarow i wsp., 1983), a także w energii netto
(Schiemann i wsp. 1971; Nehring i wsp., 1972; INRA, 1990).
W proponowanych normach przyjęto zapotrzebowanie w MJ energii strawnej (ES) oraz
porównawczo w jednostkach owsianych, do których jest przyzwyczajone środowisko hodowców
i użytkowników koni oraz rolników praktyków.
W normach podano ogólne zapotrzebowanie koni, które składa się z potrzeb bytowych i
produkcyjnych.
Zapotrzebowanie bytowe oznacza tę ilość energii, która jest potrzebna zwierzęciu do
utrzymania się przy życiu i w sprawności fizycznej przy zachowaniu stałej masy ciała. Określa
wiec ilość energii potrzebnej na przemianę podstawową oraz, dodatkowo energię potrzebną
na umiarkowany ruch (stanie, kładzenie się), na pobieranie paszy, trawienie i ogrzanie ciała.
Potrzeby te wzrastają proporcjonalnie do metabolicznej masy ciała, którą wyraża się
wzorem W 0,75 (W - oznacza masę ciała w kg).
Odpowiednio masie ciała 100, 200, 300, 400, 500, 600, 800 kg odpowiada następująca
masa metaboliczna 31,62; 52,18; 72,08; 89,44; 105,72; 121,22; 136,08; 150; (Koszarow i
402555762.057.png
wsp., 1983).
Zapotrzebowanie bytowe oblicza się według wzoru (NRC 1989): ES, kcal/dzień/sztuka
= 155 x W 0,75 .
Zapotrzebowanie bytowe konia o masie ciała 500 kg będzie wynosiło zatem
ES = 150 x 105,72 = 16386,6 kcal, albo 68,5 MJ*
Zapotrzebowanie produkcyjne na energię, zwłaszcza u koni pracujących, wzrasta wraz z
intensywnością pracy. Praca powoduje wzrost zużycia przede wszystkim energii, ale dla
zapewnienia właściwego poziomu przemian zaleca się zachować w dawkach dla koni
pracujących takie same proporcje między energią a białkiem jak w dawce bytowej (Ott,
1983).
Przy ocenie potrzeb koni należy brać pod uwagę ich dużą zmienność indywidualną, co
utrudnia ścisłe określenie zapotrzebowania. W przeciwieństwie do innych zwierząt
gospodarskich, u których zabiegi hodowlane wyeliminowały w znacznym stopniu zmienność
w zakresie zapotrzebowania i efektywności wykorzystania składników pokarmowych, nigdy
nie prowadzono w tym zakresie selekcji u koni. Brano pod uwagę przede wszystkim
sprawność ruchową i dzielność użytkową zwierzęcia.
Istnieje nadal wiele niewyjaśnionych do końca zależności. Nie poznano wpływu różnych
procesów zachodzących tak w przewodzie pokarmowym, jak i tkankach ciała, zwłaszcza w
mięśniach, na wielkość potrzeb pracującego zwierzęcia. Dlatego obecnie przyjęcie energii
strawnej jako miernika zapotrzebowania i wartości energetycznej paszy wydaje się
uzasadnione.
*1 kJ = 0,2388 kcal; 1000 kJ = l M J; l cal = 4,1868 J
Dla pokrycia potrzeb bytowych na energię u konia wystarcza podanie w dawce dobrych
jakościowo pasz objętościowych.
Pokrycie potrzeb produkcyjnych zwierząt wymaga wprowadzenia do dawki pasz treściwych.
Ilość ich zależy od wielu czynników, jak: rodzaj pracy, kondycja, trening i zmęczenie konia,
temperatura środowiska oraz skład dawki pokarmowej.
Najlepszym wskaźnikiem pokrycia potrzeb pokarmowych konia, zwłaszcza energetycznych,
jest jego dobra kondycja oraz utrzymywanie przez dorosłego konia stałej masy ciała (Ott,
1983). Niedobór energii powoduje zmniejszenie masy ciała, nadmiar - przyrost.
2.2. Potrzeby białkowe
Białko jest potrzebne do budowy nowych tkanek u koni rosnących i klaczy źrebnych, do
produkcji mleka u klaczy karmiących, a u pozostałych grup koni służy do odnowy komórek,
syntezy enzymów i hormonów.
Potrzeby białkowe rosną w niewielkim stopniu wraz ze wzrostem aktywności mięśni. Są one
pokryte nawet z pewnym nadmiarem większym pobraniem paszy jaką konie otrzymują przy
rosnącym wysiłku. W praktyce, obniżona wydajność konia często może wynikać z
przekarmienia białkiem niż niedożywienia. Przy większym pobraniu białka następuje jego
intensywniejsza przemiana, wzrasta ilość metabolitów, które mają niekorzystny wpływ na
zdrowie, obciążają wątrobę i nerki i muszą być usunięte z organizmu. Mogą wystąpić
zaburzenia w termoregulacji.
Nydahl (1983) podaje, że w nowo opracowanych normach dla koni w Szwecji dąży się do
ograniczenia ilości białka w dawkach, jak również ilości energii dla koni rosnących i klaczy. Ott
(1983) uważa, że jeśli zawartość białka w paszach objętościowych nie spada poniżej 8-9%,
wówczas koniowi nie są potrzebne żadne dodatki białkowe.
Zalecany przez niektórych autorów stosunek białka ogólnego (g) do energii strawnej (MJ)
w dawkach dla koni roboczych powinien wynosić 5:1 (DLG, 1984). Na 1 g białka
ogólnego strawnego winno przypadać około 0,2 MJ energii strawnej. W dawkach
402555762.058.png
stosowanych w naszych warunkach praktycznie jest możliwe zachowanie stosunku 6:1,
bowiem wartość pokarmowa pasz podawanych koniom charakteryzuje się niedoborem
energii a pewnym nadmiarem białka.
Niektórzy autorzy (Breuer i Kasten, 1972) zwracają uwagę na konieczność zapewnienia
w dawkach dla młodych koni białka dobrej jakości. Według Otta (1983) powinno się
zabezpieczyć rosnącym koniom 0,7% lizyny w dawce, poprzez stosowanie niewielkich
ilości pasz wysokobiałkowych, jak śruty poekstrakcyjne lniana i sojowa, drożdże, mleko
chude w proszku. Autor uważa również, że dodatek syntetycznej lizyny może być
celowy.
Przy słabych jakościowo paszach w dawce, a zwłaszcza sianie, może wystąpić
niedobór białka. Pierwszym objawem tego niedoboru jest zmniejszenie apetytu, co w
efekcie prowadzić może do niedostatecznego pobrania energii, spadku masy ciała,
zahamowania rozwoju młodych koni oraz obniżenia płodności u klaczy.
Bardziej urozmaicone dawki są potrzebne również dla koni ciężko pracujących i dla
koni wyścigowych, będących w ostrym treningu, jak również sportowych.
2.3. Składniki mineralne
Organizm zwierzęcia zawiera obok składników organicznych również związki
mineralne, które spełniają liczne funkcje. Wchodzą one w skład układu kostnego oraz
tkanek miękkich, biorą udział w budowie jak i aktywacji enzymów, regulują pH płynów
ustrojowych i tkanek oraz regulują ciśnienie osmotyczne płynów organizmu.
Najmniej prac badawczych przeprowadzono na temat potrzeb składników
mineralnych oraz wykorzystania ich przez konie. Jest to problem złożony, nie tylko w
żywieniu koni, ale również innych gatunków zwierząt gospodarskich.
Wiadomo, że istotne znaczenie dla wykorzystania składników mineralnych ma postać
związku w jakim on występuje. Przyswajalność tych składników waha się od 30 do 80% dla
makroelementów, poniżej 30% dla mikroelementów.
Lepsze wykorzystanie jednego ze składników mineralnych zależy od ilości innych składników
mineralnych lub związków organicznych w całej dawce pokarmowej. W przypadku nadmiaru
jakiegoś składnika, który jest antagonistą drugiego, pogarsza się wykorzystanie tego
ostatniego. Między poszczególnymi pierwiastkami istnieją bowiem powiązania
antagonistyczne (Ca i Zn; Cu i Mo) lub synergiczne (współdziałanie), jak Ca i P. Niedobór
jakiegoś pierwiastka może wystąpić lub nie, w zależności od obecności lub braku innego
pierwiastka. Równocześnie należy stwierdzić, że większość pierwiastków jest potrzebna
zwierzętom w małych ilościach.
Dotychczas normuje się, z uwzględnieniem wieku i produkcji koni, tylko wapń, fosfor, sód
i chlor (sól kuchenna), dla pozostałych składników podaje się orientacyjne dane, w
większości ustalone w badaniach wykonanych na innych zwierzętach gospodarskich.
2.3.1. Makroelementy
Wapń i fosfor (Ca i P)
Powszechnie stosowane dawki w żywieniu koni, złożone z siana łąkowego i ziarna owsa,
dostarczają na ogół odpowiednią ilość składników mineralnych. Przy większej ilości ziarna
owsa w dawce może wystąpić niedobór wapnia, a nadmiar fosforu. Jednak fosfor, który
występuje w ziarnach zbóż i nasionach w związkach fitynowych, jest wykorzystywany
zaledwie w 1/3 przez zwierzęta monogastryczne. Zawartość fosforu w paszy wymaga
sprawdzenia, zwłaszcza u koni będących w treningu (Egan i wsp., 1980).
Normy NRC (1989) określają zapotrzebowanie Ca na 4 g na 100 kg masy ciała, a P na
około 3 g jako minimalne, praktycznie na pokrycie potrzeb bytowych. Według Meyera (1986)
zapotrzebowanie na 100 kg masy ciała winno wynosić: Ca 5 g, a P 3 g. Określane wartości
potrzeb dla tych składników są zbliżone. Zapotrzebowanie wzrasta u młodzieży i u klaczy w
402555762.059.png
ostatnich miesiącach ciąży i w zależności od wykonywanej pracy.
Istotne znaczenie w pokryciu zapotrzebowania na wapń i fosfor ma stosunek tych
składników w dawce, który nie powinien być mniejszy niż 1,1:1. Jako podstawę do
określenia tego stosunku w dawkach przyjmuje się stosunek tych składników w tkankach, a
zwłaszcza w kościach oraz w mleku u klaczy, który wynosi 1,6:1 Normy NRC podają, że konie
dorosłe mogą tolerować stosunek Ca: P = 5 : l, a odsądzone źrebięta 3:1. Nadmiar wapnia
może powodować pogorszenie wykorzystania P, jak również innych składników mineralnych
(Mg, Mn i Fe).
Choroby układu kostnego (krzywica, osteomalacja, osteodystrofia i inne) występują
najczęściej u młodych koni i mogą być spowodowane niedoborem wapnia bądź fosforu lub
niewłaściwym ich stosunkiem w dawce, jak również niedoborem witaminy D. U dorosłych
koni te schorzenia mogą wystąpić przy dłuższym żywieniu większą ilością ziarna zbóż w
dawce.
Należy pamiętać, że szkielet kostny stanowi u konia podstawę, budowy organizmu, która
w dużym stopniu określa jego wydajność.
Sód i chlor (Na i Cl)
Zawartość sodu w większości pasz roślinnych jest niska. Zapotrzebowanie na sód i chlor u
koni w dużej mierze jest związane z ilością tych składników wydalanych w pocie. W
zależności od wielkości wysiłku, a także temperatury otoczenia zmienia się ilość potu, co ma
zasadniczy wpływ na wielkość zapotrzebowania. Jeśli konie przy ciężkiej pracy nie otrzymują
potrzebnego dodatku soli wykazują objawy przemęczenia i przegrzania.
Zapotrzebowanie bytowe na te składniki jest związane z masą ciała i potrzeby na każdy z
tych składników według Meyera (1986) wynoszą od 2 do 12 g dziennie. Zapotrzebowanie
ogólne wzrasta nie tylko wraz z masą ciała, ale również wraz z rosnącym wysiłkiem - zwłaszcza
przy poceniu się konia; wynosi ono około 0,2 g na l kg; masy ciała. Dla pokrycia potrzeb koni na
sól najlepiej podawać im lizawki.
Magnez (Mg)
Niedobór magnezu, który jest składnikiem między innymi wielu enzymów tkanki nerwowej i
mięśniowej, może wywołać zaburzenia nerwowe. Podobnie jak u przeżuwaczy, może również
wystąpić u koni tężyczka magnezowa. To schorzenie dotyczy zwłaszcza zwierząt żywionych
zielonkami. Przy pastwiskowym żywieniu koni pogarsza się przyswajanie magnezu nawet o
50%, a wynika to niewłaściwego stosunku Ca: Mg oraz Ca: K. Wiąże się to również większą
zawartością białka ogólnego w dawce i mniejszą wartością energetyczną dawki.
Zapotrzebowanie na magnez wynosi 5 do 10 g na 100 kg masy ciała (Ott, 1990).
Potas (K)
Potas jest składnikiem, który występuje w paszach w dostatecznej ilości. Na ogół przy
stosowaniu większej ilości pasz objętościowych występuje w dawkach nadmiar potasu, z
którym zwierzęta sobie radzą, wydalając go z moczem i w pocie.
3.2. Mikroelementy
Jest niewiele danych pozwalających na określenie potrzeb koni na mikroelementy. Zwrócić
należy jednak uwagę na niektóre nich, jak: żelazo, miedź, cynk, mangan, kobalt, jod i
selen.
Żelazo i miedź (Fe i Cu)
Żelazo i miedź spełniają istotne funkcje w procesach krwiotwórczych. Są potrzebne do
produkcji hemoglobiny, która przenosi tlen z płuc do całego organizmu. Brak tych składników
wywołuje anemię i koń łatwiej podlega stresom i chorobom. Źrebięta powinny
otrzymywać stosunkowo wcześnie dodatek żelaza oraz pasze zasobne w Fe, ponieważ mleko
klaczy zawiera mało tego pierwiastka. Średnie zapotrzebowanie na żelazo wynosi 60-80 mg i
402555762.060.png